نحو
سومین قسمت از پیکره قرآنی شامل مقولات نحوی کلمات، مصادر مؤول و جملات قرآن میباشد. در این قسمت از پیکره سعی شده تا تمامی مقولات نحوی در مورد تک تک واژگان، مصادر مؤول و جملات قرآنی احصی شود.
سمت نحو پیکره قرآنی به سه قسمت عمده نحو کلمات، نحو مصادر مؤول و نحو جملات تقسیم شده است. نحو کلمات به بررسی کوچکترین واحد کلماتی یعنی تکواژها پرداخته و نحو مصدر مؤول، عهده دار بررسی نحو عباراتی که در حکم مصدر بوده و اصطلاحا مصدر مؤول نامیده میشوند بوده و نحو جملات بررسی نحو جمله به جمله جملات قرآنی را بر عهده داشته است:
-
نقش کلمه و دسته بندی های آن:
تمامی واژگان قرآنی دارای یک نقش نحوی میباشند. با تحلیل منابع اعراب قرآن و تفاسیر ادبی بهترین منابع انتخاب و کار ورود اطلاعات نحوی به پیکره قرآنی شروع شد. در این قسمت از پیکره برای هر کلمه از کلمات قرآنی حداقل یک نقش نحوی و حداکثر تا پنج اختلاف نظر نحوی وارد شد. همچنین برای برخی از کلمات که علاوه بر نقش اصلی دارای نقش محلی نیز بودند، ستونی به عنوان نقش محلی تعبیه شد. تمامی نقشهای نوشته شده در ستون نقش کلمات بر اساس اصطلاحاتی که در عرف نحویین متداول شده استاندارد سازی شده و سپس دسته بندی شدند.
اعراب همه کلمات قرآنی بر اساس نقش نحوی آنها در این ستون نوشته و دسته بندی شده است.
اطلاعات تمامی کلمات قرآنی از لحاظ علامت اعراب در این ستون وارد و دسته بندی شده است.
منظور از متعلَّقات کلمات، وابستگی نحوی کلمات دیگر به کلمه مورد نظر میباشد به عنوان مثال در عبارت کتاب مبین، مبین صفت کتاب است و کتاب موصوف میباشد؛ موصوف بودن کتاب در ستون متعلَّقات کلمات وارد شده است؛ مواردی این چنینی مانند موصوف، مضاف، ذوالحال و ... در این ستون نوشته شده اند.
متعلِّقات کلمات نشان دهنده وابستگی نحوی کلمه مورد نظر به کلمه دیگر میباشد به عنوان مثال در عبارت «انزلنا من السماء»، من السماء، جار و مجرور و متعلق به انزلنا میباشد، اطلاعات اینکه جار و مجرورها و یا ظروف به فعل یا شبه فعلی متعلق هستند در ستون متعلِّقات وارد شده است.
قسمت دوم دیتابیس نحو پیکره قرآن به نحو مصادر مؤول پرداخته است. در این قسمت از پیکره باطلاعات مربوط به نقش نحوی مصادر مؤول و متعلَّقات آن وارد شده است.
اگر در هر جایی از آیات قرآنی ترکیبی از کلمات به نحوی در کنار هم قرار گرفته بودند که تشکیل یک مصدر مؤول را داده باشند به خاطر اینکه به مثابه یک مصدر و یک واژه شده اند دارای یک نقش نحوی میشوند ؛ این نقش نحوی در ستون نقش مصدر مإول نوشته شده است و اگر اختلاف نظری در نقش آن وجود داشت نیز اختلافات وارد دیتا بیس شده است.
اگرکلمه ای از کلمات قرآنیمتعلق به یک مصدر موؤل شده بود در این ستون اطلاعات ان وارد شده است.
سومین جزء از دیتابیس نحو، مربط به نحو جملات میشود که تمامی اطلاعات نحوی جملات در آن وارد شده است.
برای ورود به نحو جملات ابتدا تمامی فراز های قرآن جمله بندی شده و محدوده جملات قرآنی به طور کامل مشخص شد سپس در ستون مربوطه در دیتابیس نقش نحوی جملات وارد و دسته بندی شد. البته اختلاف نظرها در این قسمت مانند قسمتهای پیشین لحاظ گردیده است.
متناسب با نقش جملات ستون دیگری تعبیه شد به عنوان اعراب جملات که تمامی حالات اعرابی جملات در آن وارد شده است.
اگر کلمه یا جمله ای از لحاظ نحوی وابستگی به جمله مورد نظر داشت اطلاعات آن در ستون متعلَّقات جملات وارد شد.
بخش پایانی دیتابیس نحو، ارتباطات نحوی است بدین شکل که تمامی عامل و معمول بودنها و ارتباطات نحوی مابین کلمات، جملات و مصادر مؤول در آن پیاده سازی شده است. مقدمه این کار، فراز بندی جملات و آیات قرآن بر اساس فراز نحوی بوده است. فراز نحوی اصطلاح جدیدی است برای مفهومی متداول، به این معنا که از ابتدای یک جمله ابتدائیه یا استینافیه تا ابتدای جمله ابتدائیه یا استینافیه بعدی را به عنوان یک فراز در نظر گرفته و آن را یک فراز نحوی نام گذاری نمودیم. در هر فراز نحوی ارتباطات نحوی زیادی مابین کلمات و جملات داخلش برقرار است ولی هیچ ارتباط نحوی از داخل به بیرون وجود ندارد.
در ارتباطات نحوی کلمات، تمامی رابطه های نحوی کلمات با کلمات دیگر، مصادر مؤول و جملات مشخص گردیده است به عنوان مثال مشخص گردیده که کلمه ای که نقش خبر دارد، خبر برای کدام مبتدا بوده و یا اینکه کلمه ای که در نقش مفعول است، مفعول چه فعل یا شبه فعل موجود یا محذوف میباشد.
به مانند ستون فوق الذکر اگر ارتباطی مابین مصادر مؤول با کلمات، مصادر وؤول دیگر یا جملات وجود داشت در این ستونها وارد گردیده است.
و همچنین اگر جملات که هر کدام دارای نقش نحوی میباشند با کلمات، مصادر مؤول یا جملات دیگر دارای رابطه نحوی بودند در این ستون انعکاس یافته است.