اشتقاق
اصلی ترین قسمت پیکره قرآنی، بخش اشتقاق آن است که شامل ریشه، کلمات، دسته کلمات، مصادر، وزن مصادر و نوع ریشه میباشد.
یکی از اصلی ترین و پایه ای ترین ستونهای قسمت اشتقاق پیکره قرآنی، ستون ریشه ها میباشد. در این ستون برای تمامی کلمات قرآنی دارای ریشه، ریشه نویسی شده است. منبع مورد استناد در نگارش این ستون از دیتابیس، کتب لغت متقدم و متاخری همچون العین، لسان العرب، افصاح اللغه، التحقیق و لغت نامه های دیگری بوده است که با حفظ رعایت امانت مطالب به نحو مناسب دیتابیس در ستونهای مربوطه نگارش یافته اند. اگردرباره ریشه واژه ای از واژگان قرآنی، اختلاف نظری در منابع وجود داشت سعی بر آن بوده که عین مطلب لغوین در پیکره لحاظ گردد و تا حداکثر سه اختلاف نظر در پیکره ثبت شود. همچنین اگر اختلاف نظر در مورد کلمه ای بدین صورت بود که برخی آن را غیر عربی دانسته و برخی برایش ریشه ی عربی ذکر کرده بودند، هم ریشه مطرح شده در دیتابیس منعکس گردیده و هم غیر عربی بودن آن.
در ستون کلمات، تمامی واژگان قرآنی به دو شیوه مرسوم رسم المصحف و رسم الاملاء نوشته شده اند. همچنین در این قسمت از پیکره، کلمات قرآنی مرکب از چند واژه، به دو صورت تفکیک شده و تفکیک نشده آورده شده اند یعنی به عنوان مثال کلمه «بِآیاتِنا»، هم به صورت اصلی و تفکیک نشده خود آورده شده و هم به صورت سه کلمه مجزای «بِ»، «آیاتِ»، «نا». فلذا دسترسی به کلمات قرآن هم به شیوه رسم المصحف و هم به شیوه رسم الاملاء و هم به صورت تفکیک نشده و هم به صورت تفکیک شده میسر شده است.
برای دسترسی راحت و ویژه تر به برخی از گروههای کلماتی تعریف و دسته بندی جدیدی از واژگان صورت گرفت به این صورت که از اسمها، علامت اعراب، «ال» ابتدای کلمه، علامت جمع و مثنی و علامت تأنیث برداشته شده و در افعال، صیغه مفرد مذکر غائب فعل مورد نظر نوشته شد بدین صورت اگر در این ستون کسی به دنبال واژه مؤمن باشد و جمع و مفرد و مذکر و مؤنث و اعراب آن برایش علی السویه باشد با جستجوی واژه مؤمن تمامی حالات موجود در قرآن از واژه مؤمن، شامل المؤمناتُ، المؤمناتِ، المؤمنون، المؤمنین، المؤمنُ و ... را خواهد دید. همچنین در کلماتی که به صورت جمع مکسر میباشند نیز مفرد نویسی شده و به عنوان مثال با جستجوی کلمه کافر به واژه کفّار نیز دسترسی ایجاد میشود.
در این ستون از پیکره قرانی، برای تمامی کلماتی که دارای مصدر میباشند نیز مصدر نویسی شد، به طوری که همه احتمالات مطرح شده در مورد مصدر یک واژه بر اساس قول علمای لغت احصی شده و به صورت مقتضی در دیتابیس گنجانده شد. منبع مورد اتکا در این قسمت از دیتابیس، کتاب المصادر زوزنی و همچنین لغت نامه لسان العرب و برخی از لغت نامه ها میباشد.
برای هر کلمه ای که مصدری برایش نوشته شده است وزن ان مصدر نیز نوشته شده است، به طوری که اگر کلمه ای بدون اختلاف دارای یک مصدر بود یک وزن و اگر مصادر مختلفی برایش متصور بود وزنهای بیشتری برایش نوشته شد.
منظور از نوع ریشه، صحیح، معتل، مهموز یا مضاعف بودن ریشه های کلمات قرآنی است. در این ستون با توجه به ستون ریشه های کلمات قرآنی، صحیح بودن ریشه ها، معتل بودن و نوع آن یعنی (مثال، اجوف یا ناقص بودن، یایی و یا واوی بودن،لفیف مفروق یا مقرون بودن)، مضاعف بودن، مهموز بودن و تلفیق این موضوعات نوشته شده است یعنی به عنوان مثال ئر مورد ریشه أود هم مهموز نوشته شده است و هم معتل و نوع معتل آن نیز با دقت قید شده است (یعنی اجوف واوی).