مسیر تخصصی قرآن، شامل چهار فاز اجرایی است که هر فاز دارای پایگاه داده مجزا و نرم افزارهای کاربردی بر اساس پایگاه داده آن می باشد، فازهای این مسیر عبارتند از:
- فاز لسان قرآن
- فاز مفاهیم قرآن
- فاز ترجمه قرآن
- فاز تفسیر و تحلیل و تدبر قرآن
مسیر تخصصی قرآن، مختصّ مفسران، محققان و پژوهشگران قرآنی که می بایست وارد این چهار فاز شده و با بهره گیری از امکانات نرم افزار در این مسیر به پژوهش قرآنی بپردازند.
فاز لسان قرآن:
فاز اول این مسیر، فاز لسان قرآن است که در آن امکانات مربوط به استفاده از لسان قرآن تعبیه شده است. تمامی موضوعات مربوط به اشتقاق، صرف، نحو، بلاغت، علوم قرآن در اینجا مورد بحث قرار می گیرند.
فاز مفاهیم قرآن:
فاز دوم این مسیر، فاز مفاهیم هست. در اینجا موضوعات، عمقی تر می شوند. در واقع در این فاز مفاهیم قرآن بررسی می شوند. در اینجاست که خواهیم فهمید، یک واژه در قرآن از نظر قرآن و خداوند متعال چه معنا و مفهومی دارد و با چه مبنایی بکار رفته است. ضمنا در این فاز روابط ما بین مفاهیم قرآنی هم بررسی می شود و چگونگی تاثیر مفاهیم واژگان بر رو یکدیگر تحلیل خواهد شد. البته شایان ذکر است که این فاز بر اساس فاز لسان قرآن و در چهارپوب ادبیات لسان قرآن قرار دارد.
فاز ترجمه قرآن:
فاز سوم مسیر تخصصی اختصاص به ترجمه تخصصی و دقیق قرآن دارد. وقتی ادبیات و لسان قرآن شناخته شد و مفاهیم جزئی قرآن که همان مفاهیم واژگانی قرآن است بررسی گردید در گام بعد می توان وارد مرحله ترجمه تخصصی قرآن شد. در این فاز قواعد مربوط به ترجمه تبیین شده و کاربر در چارچوبه صحیح ترجمه حرفه ای و دقیق قرآنی قرار می گیرد ترجمه قرآن به تعبیری همان معنا کردن مفاهیم جزئی در کنار یکدیگر است که مفهوم کلی را به مخاطب القاء می نماید. پس با این دید، ترجمه به معنای معنا کردن ارتباط مفاهیم. ارتباطاتی که در فاز لسان قرآن بدست آمده در کنار مفاهیم واژگان که در فاز مفاهیم بدست آمده کاربر را رهنمون می سازد که دست به ترجمه قرآن بزند. البته فاز ترجمه گستردگی بیشتری دارد، در این فاز لحن شناسی آیات قرآن صورت می گیرد همچنین تأکیدات مختلفی که در جملات وجود دارد بررسی می شود، ضمنا در این فاز با استفاده از انواع تحلیل های نحوی به ویژه ارتباطات نحوی مقصود و محور کلام مورد تحلیل شده و در اختیار کاربر قرار می گیرد
فاز تفسیر وتدبر قرآن:
فاز آخر در مسیر تخصصی قرآن، فاز تحلیل و تدبر و تفسیر آیات است. موضوعی که در تفسیر دنبال می شود، بیشتر نزدیک به بحث ترجمه هست، در واقع با توسعه بیشتر ترجمه می توان به بحث تفسیر نزدیک شد ولیکن موضوع تدبر در بحث آیات می باشد، باید در تدبر به دنبال ارتباط میان آیات بود. البته خود تدبر را می توان به دو شاخه اصلی تقسیم نمود: تدبر مفاهیمی که براساس مفاهیم و ترجمه قرآن صورت می گیرد و تدبر آیاتی. در فاز چهارم مسیر تخصصی بیشتر مد نظر است تدبر آیاتی می باشد. در تدبر مفاهیمی که به نوعی از مباحث علم منطق به شمار می رود، ارتباط میان موضوعات و عبارات در آیات و سور مختلف بررسی می شوند. در این نوع از تدبر، عبارات و جملاتی که از لحاظ مفهومی به یکدیگر مرتبط هستند شناسایی شده و نوع ربطشان مشخص می شود مثلا گفته می شود که عبارات اول مقدمه عبارت دوم است و یا نتیجه آن و یا مثالی برای آن است. این عبارات مرتبط می توانند در یک آیه و سوره باشند و یا در آیات و سور مختلف وجود داشته باشند. تدبر آیاتی موضوعی متفاوت از تدبر مفهومی است چرا که منطق آن، منطق آیات هست. اولین نوع تدبر آیات، ترتیب آیات در سور قرآن هست. مقدمه بحث تدبر آیاتی شناخت مفهوم آیات است که همواره مغفول بوده است، خداوند در قرآن از آیات آفاقی صحبت می کند از آیات انفسی نیز صحبت می کند، آیا مفهوم آیات قرآن همان مفهومی است که از مفهوم آیات انفسی و آفاقی برمی آید.